Sau khi Cách mạng tháng Tám 1945 thắng lợi, thực dân Pháp vẫn tiếp tục dã tâm xâm lược nước ta, chúng liên tục gây hấn các cơ quan của chính phủ ta tại Hà Nội và tấn công vào tất cả các tỉnh, thành. Hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954), quân và dân ta đã phối hợp với quân và dân Lào, Campuchia liên tục mở nhiều chiến dịch, bao vây, tiến công dịch và giành được nhiều thắng lợi quan trọng trên chiến trường, đẩy quân Pháp vào tình thế bị động, buộc phải phân tán lực lượng để đối phó trên khắp chiến trường Đông Dương.
Để cứu vãn tình thế, trong chiến dịch Thu Đông năm 1953 - 1954, thực dân Pháp đã triển khai kế hoạch Nava và quyết định chọn Điện Biên Phủ làm căn cứ quân sự chiến lược nhằm ngăn cản lực lượng cách mạng Việt Nam và Lào, âm mưu khống chế về quân sự và chính trị cả vùng Tây Bắc của đất nước ta. Tại cứ điểm này, Pháp tập trung lực lượng quân sự hùng hậu gồm 16.200 binh lính và nhiều vũ khí hiện đại, bố trí thành 3 phân khu Bắc, Trung, Nam với 49 cứ điểm. Riêng hai sân bay Mường Thanh và Hồng Cúm, mỗi ngày có thể vận chuyển khoảng 200 đến 300 tấn hàng và thả dù từ 100 đến 150 binh lính, đảm bảo nguồn tiếp viện cho quân Pháp trong quá trình tác chiến. Có thể nói, tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ như “một pháo đài không thể công phá”, là tập đoàn cứ điểm phòng ngự mạnh nhất của Pháp ở Đông Dương lúc bấy giờ và là nơi thu hút để tiêu diệt bộ đội chủ lực của ta.
Sau khi phân tích tình hình chiến trường, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã quyết định tập trung lực lượng mở chiến dịch Điện Biên Phủ, thông qua phương án tác chiến dưới sự chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng Tư lệnh kiêm Bí thư Đảng ủy chiến dịch. Mọi công việc chuẩn bị cho chiến dịch được tiến hành khẩn trương với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cảđể chiến thắng”, các đơn vị bộ đội chủ lực cùng với hàng vạn dân công, thanh niên xung phong và đồng bào các dân tộc Tây Bắc nhanh chóng tập kết, bạt rừng, xẻ núi mở đường kéo pháo, xây dựng trận địa, sẵn sàng tiến công địch.
Với phươngchâm “đánh chắc,tiến chắc”, chiến dịchĐiện Biên Phủ chia làm đợt: Đợt 1 từ ngày 13 tháng 3 đến ngày 17 tháng 3 năm 1954, quân ta đã mưu trí dũng cảm tiêu diệt gọn cứ điểm Him Lam và Độc Lập, bức hàng cứ điểm Bản Kẻo, phá vỡ cửa ngõ phía Bắc của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ; diệt và bắt sống trên 2.000 tên địch, phá hủy 25 máy bay, xóa sổ 1 Trung đoàn, uy hiếp sân bay Mường Thanh, Pi-rốt. Đợt 2 từ ngày 30 tháng 3 đến ngày 30 tháng 4 năm 1954, quân ta đồng loạt mở đợt tấn công vào các cứ điểm phía Đông phân khu trung tâm. Thắt chăt vòng vây, kiểm soát sân hay Mường Thanh và hạn chế tiếp viện của địch chotập đoàn cứ điểm. Đây là đợt tấn công quyết liệt và dài ngày nhất, quân ta và địch giằng co nhau từng tấc đất, từng đoạn giao thông hào trên đồi C1và A1. Sau đợt tấn công thứ 2, khu trung tâm Điện Biên Phủ nằm trong tầm kiểm soát của ta, quân địch rơi vào tình trạng bị động. Đợt tấn công thứ 3 diễn ra vào đêm 01 tháng 5 đến ngày 7 tháng 5 năm 1954, quân ta tiếp tục đánh chiếm các cứ điểm phía Đông và mở đợt tổng công kích, tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Đêm ngày 6 tháng 5 năm 1954, tại Đồi A1 trận chiến đấu giữa ta và địch diễn ra quyết liệt, quân ta ào ạt xông lên tiêu diệt các lô cốt và dùng thuốc nổ phá các hầm kiên cố của địch. Tên quan Tư chỉ huy Đồi A1 và khoảng 400 tên địch còn sống sót đã phải đầu hàng. Trải qua 55 ngày đêm “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt...” chiến đấu gian khổ, ác liệt, 17giờ00 ngày 7 tháng 5 năm 1954, lá cờ “Quyết chiến, Quyết thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam tung bay trên nóc hầm chỉ huy của địch, chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, góp phần quyết định cho thành công của Hội nghị Giơ-ne-vơ về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương, buộc Pháp phải rút quân về nước.
Chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu đã kết thúc thắng lợi, góp phần củng cố niềm tin của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân chiến đấu dưới lá cờ vẻ vang của Đảng. Đây là chiến thắng chung của các nước trên bán đảo Đông Dương, của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, của phong trào đấu tranh vì hòa bình, tiến bộ xã hội trên toàn thế giới.
Kỷ niệm 60 năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2014), Đảng bộ và nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh quyết tâm tích cực phát huy tinh thần quyết chiến, quyết thắng, quyết tâm thực hiện thành công Nghị quyết 16- NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020. Đồng thời, tăng cường hơn nữa mối đại đoàn kết và hợp tác giữa các dân tộc, góp sức cùng cả nước tiến lên xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày càng văn minh, hiện đại.