Chiều ngày 17/02/2017, một vụ cháy đã xảy ra tại bãi giữ xe nội bộ nằm trong khuôn viên Ký túc xá Ngô Gia Tự, Phường 9, Quận 5. Theo kết quả điều tra ban đầu, nguyên nhân gây cháy là do trẻ em đùa nghịch đốt giấy ngay gần đó, gió lùa giấy đang cháy bám vào xe máy, gặp hơi xăng cháy bùng lên… Hậu quả: 10 xe máy cháy rụi, 5 chiếc khác cháy xém, giá trị tài sản thiệt hại ước tính hàng trăm triệu đồng…
Ông Ngô Duy An - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Phường 9 cho biết chi tiết hơn: “Khi vụ cháy mới bắt đầu, chúng tôi đã được tin báo cháy kịp thời và lực lượng Công an phường, bảo vệ dân phố đã nhanh chóng có mặt hỗ trợ. Lúc đó, trong nhà xe có hàng trăm xe máy, xung quanh có rào, nơi phát cháy ở tít phía trong, phải vừa khống chế lửa cháy lan vừa sơ tán xe trong nhà xe ra nơi an toàn. Nhờ hai xe chữa cháy của Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy (PCCC) tới nhanh nên cũng hạn chế được thiệt hại…”
Đây là vụ cháy nơi giữ xe mới nhất được ghi nhận. Theo nhiều người chứng kiến, hiện trường vụ cháy tạo ra một đám khói đen cao hàng chục mét, bao trùm một góc sân ký túc xá. Cổng ký túc xá hướng ra đường Ngô Gia Tự, lúc bấy giờ đan kín xe cộ lưu thông do ngay vào giờ tan tầm buổi chiều thứ sáu cuối tuần. Thiệt hại là có, tuy không quá nặng nề, nhờ ứng cứu kịp thời của Cảnh sát PCCC và đặc biệt là lực lượng tại chỗ - Công an phường và bảo vệ dân phố. Nhưng đây cũng là một lời cảnh báo đến tất cả chúng ta.
Nhớ lại, ngày 05/4/2014, một vụ cháy bãi xe gây thiệt hại tài sản lớn đã diễn ra tại một bãi xe trên đường Cao Lỗ, Phường 4, Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh, đối diện Bệnh viện Quận 8, thiêu rụi 325 xe máy, 1 ô tô. Lực lượng Cảnh sát PCCC tập trung huy động tới 14 lượt xe chữa cháy và hàng trăm chiến sĩ mới dập tắt được đám cháy dữ dội này. Kết quả điều tra sau đó kết luận nguyên nhân gây cháy là do có người đốt rác ở bãi đất trống bên cạnh bãi xe. Ngọn lửa lặng lẽ bắt vào những dây leo khô mọc hoang bám vào hàng rào, leo dần lên liếm vào mái bạt che bãi xe, rồi bùng lên khi những mãnh bạt cháy rơi xuống những xe máy để bên dưới làm cháy xe, kèm theo những tiếng nổ khi cháy tới bình xăng trên các xe máy…
Nguyên nhân của các vụ cháy trên gần như tương tự nhau: nơi thì đốt rác, nơi thì đốt giấy gần bên bãi xe!
Quận 5 là đầu mối giao thương lớn của vùng kinh tế phía Nam, tập trung nhiều chợ đầu mối, trung tâm thương mại phân phối hầu hết các mặc hàng từ thực phẩm, vải vóc, đông dược, vật tư, vật liệu xây dựng… Ngoài ra, đây còn là nơi có rất đông các trường đại học danh tiếng của cả nước thu hút rất đông học sinh đến nghiên cứu, học tập: Đại học y dược thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Sư phạm, Đại học Sài Gòn… và trên 10 bệnh viện từ cấp trung ương đến địa phương như: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Y dược, Bệnh viện Chấn Thương Chỉnh Hình, Nhiệt đới, Nguyễn Trãi, Nguyễn Tri Phương… với gần 200.000 lượt người đến giao thương, buôn bán, học tập, khám chữa bệnh. Theo đó, là hàng trăm ngàn chiệc xe máy, xe đạp, xe ô tô cũng lưu thông trên địa bàn Quận 5. Do đó, nhu cầu gửi, giữ xe là có thật và cần thiết; tuy nhiên với diện tích 4,2 km2 của Quận 5 là quá bé nhỏ. Nên hiện nay, tình trạng giữ xe tại các tầng hầm chung cư, vỉa hè, sân bệnh viện, trường học, bên hông chợ, Trung tâm thương mại… cũng phần nào ảnh hưởng đến đời sống của người dân Quận 5.
Theo quy định hiện hành, quận cấp phép kinh doanh giữ xe, có tham khảo ý kiến cấp phường, kèm phương án PCCC. Sau khi bãi xe hoạt động, có những đợt kiểm tra định kỳ, luân phiên được tiến hành phối hợp giữa quận, phường và Cảnh sát PCCC. Kiểm tra không định kỳ thì có lực lượng trật tự đô thị hoặc phường. Nội dung kiểm tra thường là đối chiếu nội dung giấy phép và thực tế hoạt động, việc thực hiện các quy định PCCC, thu phí giữ xe đúng giá…
Trên thực tế, các hoạt động kiểm tra, quản lý và giám sát hoạt động kinh doanh bãi giữ xe như lâu nay là cần thiết, có tác động tích cực rõ ràng, nhưng có thể là chưa đủ để đảm bảo các yếu tố thường xuyên, sát sườn theo phương châm “phòng cháy hơn chữa cháy”. Thông thường, chỉ sau các vụ cháy, người ta mới giật mình vì những hành vi bất cẩn, thậm chí tưởng như vô hại lại là nguyên nhân gây cháy, như hai vụ cháy điển hình đã nêu ở trên.
Như vậy, vô số bãi xe đang tồn tại xen cài ở khắp nơi, toàn những nơi đông dân cư trú, làm ăn, chữa bệnh, học hành, vốn dĩ để đáp ứng nhu cầu người dân, nhưng mặt trái lại là những nguy cơ cháy tiềm ẩn, chỉ một chút bất cẩn, lơ là có thể phát sinh hiểm họa và thiệt hại khó lường.
Nhằm tăng cường kiểm soát rủi ro, phải chăng cần mạnh mẻ thúc đẩy hơn nữa vai trò cấp phường trong việc quản lý, giám sát hoạt động giữ xe. Theo Quyết định số 74/QĐ-UBND ngày 23 tháng 10 năm 2008 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó, quy định trách nhiệm của Ủy ban nhân dân phường: tổ chức kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính trong sử dụng vỉa hè theo chức năng, thẩm quyền được quy định. Đề xuất cơ quan có thẩm quyền thu hồi Giấy phép sử dụng tạm thời một phần vỉa hè ngoài mục đích giao thông đối với tổ chức, cá nhân vi phạm thường xuyên việc sử dụng nêu trên. Thực hiện chế độ báo cáo 3 tháng/lần và đột xuất cho Ủy ban nhân dân các quận, huyện về hiện trạng vỉa hè và tình hình vi phạm hành chính trong sử dụng vỉa hè thuộc phạm vi địa bàn quản lý.
Để tăng cường công tác phòng cháy và chữa cháy chúng ta cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân hạn chế đốt vàng mã, nhang đèn; trang bị thiết bị phòng cháy chữa cháy; trang bị kiến thức chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn cơ bản trong nhân dân; thường xuyên kiểm tra các bình chữa cháy. Đặc biệt, vai trò của người dân là quan trọng, chúng ta cần cảnh giác và luôn ghi nhớ “Phòng cháy hơn chữa cháy”… Ngoài ra, lực lượng bảo vệ dân phố, vốn là dân cư tại chỗ, vừa có lợi ích trong việc chính mình lo đảm bảo phòng cháy trong khu dân cư mình cư trú, vừa là lực lượng chữa cháy tiếp cận sớm nhất nếu có cháy.
Bên cạnh đó, cũng cần khảo sát, phân loại các bãi xe theo quy mô sức chứa, theo tính chất hoạt động, thời gian hoạt động… làm cơ sở nghiên cứu thêm các khả năng phân cấp quản lý hiệu quả hơn trong thời gian tới.