Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra khi Tổ quốc ta, dân tộc ta chìm đắm trong cảnh nước mất, nhà tan, bị đế quốc nước ngoài xâm chiếm, cai trị. Nhân dân cả nước ta mất hết quyền sống, quyền tự do, bị áp bức, bóc lột tàn nhẫn. Trước hoàn cảnh ấy, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã có nghị lực, quyết tâm tìm con đường giải phóng dân tộc để cho Tổ quốc mình giành lại độc lập tự do.
Sau khi cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ra đời. Ngày 02/9/1945, tại Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam cho toàn thế giới biết :
“… Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy” (Hồ Chí Minh toàn tập, NXB – CTQG, tập 4, trang 4).
Và buộc chính phủ Pháp đã công nhận độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Hai bên đã ký hiệp định sơ bộ ngày 06/3/1946 tại Việt Nam và tạm ước Việt – Pháp ngày 14/9/1946 tại Pháp. Chính phủ nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa non trẻ được ra đời. Nhưng thực dân Pháp đã bội ước, chúng tiếp tục xâm lược, gây chiến tranh, tiến công khắp cả nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiệu triệu cho cả nước Việt Nam vùng lên kháng chiến : “… Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
… Giờ cứu nước đã đến, ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng, để giữ gìn đất nước.” (NXB – CTQG, tập 4, trang 480)
Nhân dân ta lại tiếp tục cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 07/05/1954, buộc chính phủ Pháp ký hiệp định Giơ-ne-vơ. Một lần nữa chính phủ Pháp công nhận chủ quyền, độc lập, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của nước ta. Từ vĩ tuyến 17 trở vào Nam quân đội Pháp đóng quân cho đến ngày 20/7/1956, để thực hiện thống nhất Tổ quốc, Việt Nam sẽ tiến hành tổng tuyển cử trong phạm vi cả nước. Nhưng đế quốc Mỹ đã hất chân Pháp và chính phủ Pháp đã cấu kết với Mỹ tiến hành xóa bỏ hiệp định Giơ-ne-vơ. Đế quốc Mỹ đã tiến hành cuộc chiến tranh, công khai chiếm đóng toàn Miền Nam, gây bao đau thương, tang tóc cho nhân dân Miền Nam, đồng thời mở chiến tranh phá hoại bằng không quân ra miền Bắc …
Để tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ chống Mỹ cứu nước, giành lại độc lập tự do cho cả dân tộc. Năm 1966, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi : “… Trước tình hình mới, chúng ta quyết đồng tâm nhất trí, vượt qua mọi gian khổ, hy sinh, kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ lịch sử vẻ vang của dân tộc ta là : Đánh thắng giặc Mỹ xâm lược !
Không có gì quý hơn độc lập tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” (NXB – CTQG – Tập 12; trang 109)
Trước lúc đi xa, Người đã để lại di chúc thiêng liêng cho cả dân tộc ta. Đặc biệt mùa xuân cuối cùng, năm 1969 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta :
“… Vì độc lập – vì tự do.
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào
Tiến lên chiến sỹ, đồng bào
Bắc – Nam sum họp, xuân nào vui hơn”.
Cả cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, không bao giờ nghĩ đến chuyện riêng tư cá nhân. Tư tưởng, đạo đức lớn xuyên suốt cả cuộc đời của Người là : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho đất nước ta hoàn toàn được độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Riêng phần tôi, thì làm một cái nhà nho nhỏ, nơi có non xanh, nước biếc để câu cá, trồng hoa, sớm chiều bạn với các cụ già hái củi, trẻ em chăn trâu, không dính líu gì với vòng danh lợi.” (NXB – CTQG – tập 4. trang 161)
… Và “Không có gì quý hơn độc lập tự do” là tư tưởng, là đạo đức lớn, đã xuyên suốt cả cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, của dân tộc ta.