Kế thừa được những truyền thống của nền văn học hiện thực Nga vĩ đại của nửa sau thế kỷ 19, Mac-xim Gor-ki đã đặt nền tảng cho chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa, giương cao ngọn cờ văn hóa vô sản trên phạm vi thế giới. Bất chấp làn sóng chống cộng, những tác phẩm của ông đã chinh phục được độc giả ở khắp các nước và được dịch sang nhiều thứ tiếng.
Trong số những tác phẩm của ông xứng đáng được xếp vào kho tàng văn học của nhân loại, trước hết phải kể đến hai cuốn tiểu thuyết: Người mẹ (1906-1907) và Cuộc đời Klim Xamghin (1925-1936), vở kịch: Dưới đáy (1902) và bộ tác phẩm tự thuật: Thời thơ ấu; Kiếm sống; Các trường đại học của tôi (1913-1923).
"Người mẹ" điển hình cho tiểu thuyết cách mạng xã hội chủ nghĩa. Truyện kể một cuộc bãi công, có giá trị một công trình nghiên cứu xuất sắc về phong trào công nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng, về đời sống công nhân ở nhà máy lớn, về cuộc đấu tranh của họ chống chủ nghĩa tư sản. Pa-ven tiêu biểu cho người chiến sĩ cách mạng vô sản, bà mẹ là hiện thân của quá trình giác ngộ cách mạng trong nhân dân.
Ngay từ những năm 1930-1940, cuốn tiểu thuyết nối tiếng "Người mẹ" là cuốn sách gối đầu giường của biết bao thanh niên thuộc thế hệ cách mạng-kháng chiến chống Pháp. Cuốn sách mang sức sống đấu tranh này đã trang bị một vũ khí tư tưởng vô địch cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động tiến công vào thành trì của bọn bóc lột.
Cuốn tiểu thuyết sử thi "Cuộc đời Klim Xam-ghin" viết trong mười một năm vào cuối đời tác giả, tố cáo chủ nghĩa cá nhân tư sản, hệ tư tưởng của Xam-ghin là đại diện cho trí thức tư sản cơ hội, khi thì khoác áo phi chính trị, khi thì theo cách mạng đang lên, thực chất là phản bội. Tác phẩm phản ánh xã hội Nga trong 40 năm trước Cách mạng Tháng Mười, những cố gắng vô ích của bọn tư sản, cuộc đấu tranh thắng lợi của những người Bôn-sê-vich.
Vở kịch ""Dưới đáy" đưa lên sân khấu những người "chân đất", những số phận cay đắng của những người bị đẩy xuống đáy vực cuộc đời. Mac-xim Gor-ki lên án xã hội tư bản, sự dối trá của chủ nghĩa nhân đạo Thiên chúa giáo, khẳng định niềm tin vào trí tuệ và sức mạnh của con người.
Ba bộ tiểu thuyết tự truyện: Thời thơ ấu, Kiếm sống, Các trường đại học của tôi, kể lại thời thơ ấu và niên thiếu của Mac-xim Gor-ki. Tác giả phác họa rất nhiều chân dung chỉ bằng vài nét rất chính xác và chan chứa tình người. Độc giả cảm động theo dõi số phận của cậu bé trong đời sống muôn màu muôn sắc của quần chúng cần lao Nga và hiểu được tác dụng của "các trường đại học trong cuộc sống" đối với một thiên tài.
Cùng với tác phẩm "Người mẹ", những tác phẩm nổi tiếng khác của Mac-xim Gor-ki viết trước và sau Cách mạng Tháng Mười thành công đã đưa Mac-xim Gor-ki, nhà văn vô sản vĩ đại, lên vị trí người khai sinh ra nền văn học hiện thực xã hội chủ nghĩa.
Mác-xim Gor-ki tên thật là Aleksei Maksimôvít Pêshkôv, sinh tại thành phố Nhigiơni Nôvgôrôd thuộc miền Nam nước Nga trong một gia đình nghèo, bố làm nghề thợ mộc. Mười tuổi, mồ côi cả cha lẫn mẹ. Thời thơ ấu, ông phải làm nhiều nghề để kiếm sống và tự học. Ông là người rất ham học, nên ngay từ khi bước vào đời, ông đã có vốn kiến thức văn hóa đa dạng và đồ sộ: triết học, kinh tế chính trị, lịch sử...và đặc biệt là văn học Nga và phương Tây. Năm 1902, Viện Hàn lâm khoa học Nga bầu làm viện sĩ, song Nga hoàng đã bác quyết định đó. Ông vào Đảng Bôn-sê-vich năm 1905, được vinh dự gặp và làm việc với Lênin nhiều lần. Năm 1906, ông sang châu Âu và Mỹ tuyên truyền vận động nhân dân thế giới ủng hộ cách mạng Nga. Sống ở Italia đến năm 1913, ông trở về nước.
Sau Cách mạng Tháng Mười, ông đảm nhiệm nhiều trọng trách trong lĩnh vực văn hóa-xã hội: Giám đốc Nhà xuất bản Văn học thế giới, Tổng Biên tập Các tạp chí Khoa học và những người hoạt động khoa học và Ánh sáng phương Bắc. Ông còn là đại biểu Xô-viết Pétrograd (1919).
Sáng tác của Ông gồm nhiều thể loại: tiểu thuyết, kịch, truyện ngắn, văn xuôi, chính luận, phê bình văn học.
Năm 1892, ông bắt đầu viết truyện ngắn Maka Trudra. Sau đó, ông trở về Nizhni Novgôrôd làm báo, và năm 1895, viết truyện ngắn thứ hai Chelkash thu hút sự chú ý của độc giả. Phản ánh cao trào cách mạng Nga lần thứ nhất, ông viết Bài ca chim báo bão (1901). Phôma Gôđeep, tiểu thuyết đầu tiên của ông, nói lên sự bế tắc của chủ nghĩa tư bản Nga. Vở kịch Những người tiểu tư sản (1902) đưa hình ảnh công nhân lần đầu tiên lên sân khấu.
Trong thời gian ở nước ngoài, ông viết vở kịch Những kẻ thù (1906) và tiểu thuyết Người mẹ (1906-1907).
Được sự giúp đỡ của Lênin, Mac-xim Gor-ki đã vượt qua được ảnh hưởng của thuyết duy tân thể hiện ở truyện Lời thú tội (1908); tiểu thuyết Cuộc đời của Matvây Kogiemiskin (1910-1911) miêu tả tâm lý xã hội và thế giới quan của tầng lớp tiểu tư sản phản động nửa thế kỷ 19. Cuốn Cuộc du hành khắp nước Nga (1912-1917) tả cuộc sống và tâm trạng của nhân dân Nga.
Lên án chiến tranh thế giới thứ nhất, ông cho xuất bản tác phẩm tự thuật: Thời thơ ấu (1913); Kiếm sống (1915-1916); Các trường đại học của tôi (1923).
Trong cuộc đời hoạt động văn học ngót nửa thế kỷ, Mac-xim Gor-ki đã để lại một sự nghiệp chói lọi, một di sản sáng tác khổng lồ. Nó là niềm tự hào của nhân dân Liên Xô và của cả loài người tiến bộ. Tài năng của Mac-xim Gor-ki được các nhà văn nổi tiếng như Lép Tôn-xtôi, Kô-rô-len-kô, Sê-khốp công nhận.
Rô-manh Rô-lăng, nhà văn lớn của Pháp, đã nói: "Gor-ki là nhà văn đầu tiên và vĩ đại nhất thế giới đã dọn đường cho cách mạng vô sản. Không có một nhà văn nào có vai trò cao như thế. Có thể nói Mac-xim Gor-ki là lãnh tụ tối cao của văn học, nghệ thuật và khoa học ở Liên Xô. Ông là lãnh tụ, là người thầy nghiêm khắc, người bảo vệ văn học, nghệ thuật, khoa học...
Ở Đại hội Nhà văn Liên Xô lần thứ nhất (1934), ông được bầu làm Chủ tịch đầu tiên của Hội Nhà văn Liên Xô.
Mac-xim Gor-ki mất ngày 18-6-1936, bình đựng thi hài của ông được an táng vào tường điện Kremli. Ông ra đi năm 68 tuổi trong tình thương yêu và sự trọng vọng của nhân dân, đăc biệt là giới cần lao và giới văn hóa trong nước và thế giới.