Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta đã kết thúc vẻ vang quá trình 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc bắt đầu từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn một thế kỷ của chủ nghĩa đế quốc trên đất nước ta, làm cho Tổ quốc ta vĩnh viễn độc lập, thống nhất và đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
"Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đã đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ 20, một sự kiện có tầm vóc quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc". (1)
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã để lại cho nhân dân Việt Nam và nhân dân toàn thế giới những bài học lịch sử vô cùng phong phú và quý báu.
Một là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong dày dạn của giai cấp công nhân Việt Nam, người đại biểu trung thành những lợi ích sống còn, những nguyện vọng chính đáng của nhân dân Việt Nam, người kết hợp nhuần nhuyễn khoa học cách mạng của giai cấp công nhân là chủ nghĩa Mác - Lê-nin với nghị lực chiến đấu phi thường và sức sáng tạo vô tận của nhân dân ta, với những tinh hoa truyền thống bốn nghìn năm của dân tộc Việt Nam.
Đảng Cộng sản Việt Nam với đường lối chính trị, đường lối quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn và sáng tạo, đã giương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ cách mạng quan hệ chặt chẽ với nhau: cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam và cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, nhằm mục tiêu chung là hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước, thống nhất nước nhà, tạo điều kiện đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Với đường lối đó, Đảng ta đã động viên đến mức cao nhất lực lượng nhân dân hùng hậu cả nước, kết hợp tiền tuyến với hậu phương lớn, kết hợp sức mạnh nhân dân ta với sức mạnh ba dòng thác cách mạng của thời đại, tạo thành sức mạnh tổng hợp đánh Mỹ và thắng Mỹ.
Hai là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là "thắng lợi của chiến lược tiến công: luôn luôn giữ vững thế tiến công, đồng thời biết kéo địch xuống thang từng bước, thắng địch từng bước, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn".(2) Trong khi đó, giới lãnh đạo Mỹ đã không lựa chọn được những chiến lược phù hợp để đối phó lại chiến lược chiến tranh cách mạng của quân và dân ta.
Ba là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là "thắng lợi của phương pháp cách mạng: sử dụng bạo lực tổng hợp bao gồm lực lượng chính trị quần chúng và lực lượng vũ trang nhân dân; tiến hành khởi nghĩa từng phần ở nông thôn và từ khởi nghĩa phát triển thành chiến tranh cách mạng; kết hợp đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị và đấu tranh ngoại giao; kết hợp khởi nghĩa của quần chúng với chiến tranh cách mạng, nổi dậy và tiến công, tiến công và nổi dậy; đánh địch trên cả ba vùng chiến lược: rừng núi, nông thôn, đồng bằng và thành thị; đánh địch bằng ba mũi giáp công: quân sự, chính trị, binh vận; kết hợp ba thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích; kết hợp chiến tranh du kích với chiến tranh chính quy; kết hợp đánh lớn, đánh vừa, đánh nhỏ; thực hiện làm chủ để tiêu diệt địch, tiêu diệt địch để làm chủ; nắm vững phương châm chiến lược đánh lâu dài, đồng thời biết tạo thời cơ mở những cuộc tiến công chiến lược làm thay đổi cục diện chiến tranh, tiến lên thực hiện tổng tiến công và nổi dậy đè bẹp quân địch giành thắng lợi cuối cùng".(3)
Bốn là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là "thắng lợi của cuộc chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh, ngoan cường và bền bĩ, anh dũng và thông minh của nhân dân và quân đội cả nước. Đặc biệt là các Đảng bộ miền Nam, các cán bộ, chiến sĩ công tác và chiến đấu ở miền Nam và hàng chục triệu đồng bào yêu nước trên tuyến đầu Tổ quốc đã nêu cao tấm gương kiên cường, bất khuất hơn 30 năm dưới ách quân xâm lược. Đó là thắng lợi của chế độ xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, thắng lợi của đồng bào miền Bắc vừa xây dựng, vừa chiến đấu để bảo vệ căn cứ địa chung của cả nước, đồng thời động viên ngày càng nhiều sức người, sức của để đánh Mỹ, cứu nước ở miền Nam, một lòng một dạ vì miền Nam ruột thịt".(4)
Dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam có một chiến lược siêu hạng - chiến lược tuyệt diệu được xác định bởi việc tận dụng mọi yếu tố của sức mạnh quốc gia để đạt được mục tiêu chính trị.
Năm là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của tình đoàn kết chiến đấu không gì lay chuyển nổi của nhân dân ba nước Việt Nam, Lào và Căm-pu-chia, là thắng lợi của các lực lượng xã hội chủ nghĩa, độc lập dân tộc, dân chủ và hòa bình trên thế giới đã ủng hộ nhân dân ta đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã khẳng định rắng, một dân tộc đẩt không rộng, người không đông, kinh tế kém phảt triển, song biết đoàn kết chặt chẽ và đấu tranh kiên cường, mưu trí dưới sự lãnh đạo của một đảng Mác - Lê-nin có đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn, sáng tạo, giương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, được sự đồng tình, ủng hộ và giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa, các lực lượng cách mạng và nhân dân tiến bộ trên thế giới thì hoàn toàn có thể đánh thắng mọi thế lực đế quốc xâm lược, dù đó là đế quốc đầu sỏ.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta mãi mãi gắn liền với tên tuổi Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, người khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, người vun đắp khối đại đoàn kết dân tộc, người xây dựng lực lương vũ trang cách mạng, người anh hùng giải phóng dân tộc vĩ đại, người chiến sĩ lỗi lạc của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, danh nhân văn hóa thế giới.
Dân tộc Việt Nam đã từng làm nên Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa, Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Điện Biên Phủ năm 1954, Đại thắng mùa Xuân năm 1975, làm nên thắng lợi của sự nghiệp đổi mới trong muôn vàn khó khăn, thử thách, nhất định sẽ vươn tới những đỉnh cao sáng ngời trong cuộc hành trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
(1)(2)(3)(4) Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV.