Trong lịch sử đấu tranh oanh liệt chống ngoại xâm của dân tộc ta, Chiến thắng Điện Biên Phủ là một trong những đỉnh cao chói lọi. Cùng với chiến công Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa...,Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự tích thần kỳ của Việt Nam trong thời đại mới.
Chiến thắng Điện Biên Phủ đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa thực dân Pháp trên bán đảo Đông Dương, mở đầu cho quá trình tan rã nhanh chóng ách thống trị thực dân cũ trên phạm vi toàn thế giới.
Mãi mãi Điện Biên Phủ là bản anh hùng ca vang dội của nhân dân Việt Nam; là niềm tự hào và nguồn cổ vũ lớn lao đối với các dân tộc bị áp bức trên thế giới đấu tranh cho độc lập, tự do.
Chiến thắng Điện Biên Phủ đã để lại cho dân tộc ta và nhân dân thế giới nhiều bài học quý báu.
Một là, bài học quan trọng bậc nhất, đó là, chỉ có sự lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại thì mới có thắng lợi to lớn trên mặt trận Điện Biên Phủ và trên các chiến trường khác trong toàn quốc.
Từ tình hình thực tế chiến trường, những thủ đoạn và âm mưu của địch, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra đối sách thích hợp như: sử dụng một bộ phận lực lượng mở cuộc tiến công vào các chiến trường địch tương đối sơ hở và dành đại bộ phận chủ lực đánh những đòn chí tử vào cứ điểm mạnh của địch. Chiến lược này buộc địch phải phân tán lực lượng cơ động ra nhiều chiến trường. Khi địch cho quân nhảy dù xuống Điện Biên Phủ, xây dựng thành một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương để giữ lấy Tây Bắc và Thượng Lào, Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ.
Tổng Quân ủy đã căn cứ tình hình thực tế trên chiến trường Điện Biên Phủ, đề ra phương châm chiến thuật, kịp thời thay đổi cách đánh từ phương châm đánh nhanh, giải quyết nhanh cuộc chiến trong hai ngày ba đêm chuyển qua phương châm đánh chắc, tiến chắc và giành thắng lợi sau 55 ngày đêm chiến đấu dũng cảm, mưu trí và đầy sáng tạo.
Hai là, bài học về xây dựng và sử dụng sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân. Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh là lòng tin vững chắc vào sức mạnh của nhân dân, thể hiện trong câu nói mang ý nghĩa nhân văn lớn lao của Người: "Trong bầu trời, không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới, không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân..."(1)
Đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng ta vừa hợp quy luật, vừa hợp lòng người đã tập hợp được đại bộ phận các tầng lớp nhân dân Việt Nam yêu nước trong Mặt trận dân tộc thống nhất để thực hiện toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến, vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Sức mạnh của nhân dân đã được phát huy cao độ trong Chiến dịch Điện Biên Phủ và cuối cùng, nhân dân ta đã chiến thắng.
Chiến thắng Điện Biên Phủ là chiến thắng của sức mạnh toàn dân đoàn kết, cả nước một lòng, quyết chiến và quyết thắng dười ngọn cờ quang vinh của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ba là, đường lối xây dựng lực lượng vũ trang và đường lối quân sự đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Từ lực lượng chính trị của quần chúng cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổ chức nên lực lượng toàn dân đánh giặc, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân gồm ba thứ quân. Từ những người nông dân mặc áo lính, quân đội ta đã trở thành quân đội cách mạng mang bản chất giai cấp công nhân, trung thành vô hạn với Tổ quốc, với cách mạng, vì nhân dân mà hy sinh chiến đấu, đã lớn mạnh không ngừng và chiến thắng vẻ vang.
Có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng, có cách đánh thích hợp, được nhân dân cả nước và trên thế giới ủng hộ và giúp đỡ, nhưng nếu không có một quân đội tôi luyện với những cán bộ chỉ huy tài giỏi, giàu kinh nghiệm, với những chiến sĩ anh hùng vô song thì khó mà giành chiến thắng. Rõ ràng, cán bộ và chiến sĩ, lực lượng dân công tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu ở mặt trận Điện Biên Phủ là những con người tuyệt vời đã góp phần quan trọng làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ lẫy lừng năm châu, chấn động địa cầu.
Bốn là, bài học về sư ủng hộ và giúp đỡ quốc tế. Chiến thắng Điện Biên Phủ là chiến thắng của tình đoàn kết chiến đấu không gì lay chuyển nổi của nhân dân ba nước Đông Dương, là chiến thắng của các lực lượng xã hội chủ nghĩa, độc lập dân tộc, dân chủ và hòa bình trên thế giới. Trong suốt thời gian của Chiến dịch Điện Biên Phủ, nhân dân ta được đông đảo bạn bè trên thế giới thường xuyên cổ vũ. Các nước xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là Liên Xô và Trung Quốc còn giúp đỡ chúng ta về vật chất, truyền thêm sức mạnh, góp phần làm nên chiến thắng.
Những bài học của Chiến thắng Điện Biên Phủ đến hôm nay còn nguyên giá trị trong sự nghiệp đổi mới đất nước toàn diện, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm mục tiêu cao cả : dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Những bài học của Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn còn mang tính thời sự nóng hổi đối với chúng ta và nhân dân những nước mà độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia đang bị thách thức nghiêm trọng bởi các thế lực bên ngoài bằng sức mạnh quân sự muốn áp đặt trật tự của chúng lên đầu các dân tộc khác.
(1) Báo Nhân Dân, số 16011, ngày 8-5-1999.