Mùa Trung thu, ngoài bánh còn có lồng đèn, nhiều màu sắc trong ánh sáng lung linh, luôn là niềm vui cho mọi trẻ thơ. Gần ngày Tết Trung thu, trên hè phố, trong ngõ hẻm mỗi khi trời sụp tối, lúc nào cũng có dăm ba đám trẻ tụ tập chơi đèn, hoặc xách lồng đèn đi lang thang kiếm bạn cùng chơi. Trước năm 1975, Sài Gòn có xóm Phú Bình (ở gần khu du lịch Đầm Sen) chuyên làm lồng đèn, khung bằng tre hoặc kẽm, bọc giấy bóng kiếng đủ các màu xanh, đỏ, trắng, vàng… làm thành hình ngôi sao, bươm bướm, cá chép, gà trống, chim bồ câu, quả bí… rồi vẽ màu trang trí thêm, ở giữa đèn có một ống kẽm nhỏ để gắn đèn cầy.
Sau này, đèn Trung thu lại có thêm các kiểu máy bay, xe tăng, tàu chiến… cho “hợp thời”.
Đáng tiếc, nghề lồng đèn truyền thống đang chết dần với các loại lồng đèn đời mới xài pin, nhập từ Trung Quốc, tràn ngập thị trường từ quê xa đến mọi ngõ ngách phố phường.
Nghề bánh Trung thu dù chưa tới nỗi khó khăn, nhưng sản xuất thủ công đòi hỏi tỉ mỉ và công phu, nên qui mô sản xuất đang bị thu hẹp dần.
CẦN MỘT CHỢ TẾT TRUNG THU Ở QUẬN 5?
Ngày trước, dọc tuyến đường Nguyễn Tri Phương, mỗi mùa Trung thu, các lò bánh được phép dựng quầy bán bánh, đèn treo rực rỡ, hàng đêm khách dạo phố xem bánh, mua đèn í a, í ới tấp nập… Một số đoạn vỉa hè ở đường Châu Văn Liêm, Hải Thượng Lãn Ông cũng được bày quầy bán bánh, tạo nên một không khí rộn rịp đón Tết Trung thu cho cộng đồng.
Do tính thời vụ cao, mùa kinh doanh Trung thu chỉ kéo dài trong vòng khoảng hai tháng, vì vậy, rất cần có những khu vực bán hàng tập trung để gây sự chú ý và góp phần tạo ra nét đặc trưng riêng, tạo điều kiện cho sản xuất kinh doanh phát triển và người dân vui chơi giải trí mỗi mùa Trung thu. Thực tế, một số quận huyện trong thành phố vẫn có khu bán bánh Trung thu, nhưng xét về mặt sức thu hút và sự chuyên nghiệp, tính đa dạng của cả bánh và lồng đèn, e rằng khó có nơi nào theo kịp Quận 5, chỉ có điều là Quận 5… đã từ lâu không làm!
Nhìn ở góc độ đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, một chợ Tết Trung thu càng cần thiết hơn, một khi bánh vào chợ bán phải trải qua qui trình kiểm tra vệ sinh và sự an toàn cho người dùng, cả khi vào chợ lẫn khi bày bán. Một chủ lò bánh cho biết: bánh Trung thu trên thị trường bây giờ dễ làm lắm…! Người ta mua nhân bánh nhập từ Trung Quốc, đóng thùng sẵn 10kg hoặc 20kg, đủ loại: hạt sen, đậu xanh, khoai môn, thập cẩm… đem về làm thêm lớp vỏ bánh, nướng lên là xong, đóng gói đi bán trong ngày. Thành phần nào làm nên các loại nhân bánh này? Không ai biết! Nhưng ai cũng biết các loại hóa chất tạo màu, tạo mùi hiện nay là tràn lan ngoài thị trường, ở “đẳng cấp” có thể làm nên bất cứ mùi vị nào y như thật.
Điều này có nghĩa là khi người tiêu dùng bỏ tiền mua một chiếc bánh Trung thu sản xuất với “công nghệ” nhân bánh Trung Quốc, ăn vào bụng, đồng nghĩa với việc “chuốc họa vào thân”, vì đã cam tâm tự nguyện tống vào cơ thể một mớ hóa chất lẫn lộn mùi, màu… vô cùng đáng sợ.
Gần hai tháng nữa mới tới rằm tháng 8 Âm lịch, nhưng trên quầy bánh kẹo một số tiệm tạp hóa ở vùng ven và ngoại thành, đã có những chiếc bánh Trung thu bé xíu “chễm chệ”, ngạo nghễ thách thức các qui định an toàn vệ sinh thực phẩm. Bao bì nylon của loại bánh này chỉ ghi đơn giản: thập cẩm, đậu xanh, hạt sen…, không nhãn mác, không nơi sản xuất, nói gì đến… hạn sử dụng…?! Giá rẻ đến giật mình: 10.000đ/cái. Ai sẽ mua những chiếc bánh này? Chính trẻ thơ - thế hệ tương lai của chúng ta.
Rõ ràng, để ngăn ngừa và giảm thiểu những điều xấu, cần tìm ra và tạo ra những nơi để điều tốt sinh sôi. Những chiếc bánh Trung thu an toàn vệ sinh thực phẩm là điều có thể làm được, và người mua có thể tin tưởng được, một khi chợ Tết Trung thu được tạo dựng bài bản. Hơn nữa, Chợ Lớn không thể thiếu một ngày Tết Trung thu đầy đủ hương vị truyền thống lẫn hiện đại, nếu muốn góp mặt vào bức tranh toàn cảnh một thành phố Hồ Chí Minh đa dạngvăn hóa và đáng sống trong tương lai. Có chợ Tết Trung thu, có thể góp phần ngăn ngừa tác hại của những loại bánh “đểu”, bảo vệ tốt hơn sức khỏe người dân, đặc biệt là trẻ thơ của chúng ta - những “fan cuồng” của bánh Trung thu, trong lúc các cơ quan chức năng gần như “bó tay” với những “lò” sản xuất nhanh, gọn, di động mỗi mùa Trung thu tới.
Quận 5 đất chật người đông, nhưng phải chăng không thể có chỗ để hình thành chợ Tết Trung thu theo thời vụ hàng năm? Không có gì là không thể, vì một tầm nhìn dài hạn và mang tính kiến tạo, vì lợi ích nhiều mặt của một chợ Tết Trung thu và một không gian Trung thu được bố trí, sắp đặt hài hòa, sẽ giúp Quận 5 tô đậm nét bản sắc riêng, không quận - huyện nào có được.